kutubhona

ҳарбийлар ўзларининг куч-қудрати ва душман кучи ҳақидаги раъйларини билдиришиб, урушга кириш ёки кирмаслик тўғрисида энг биринчи эътибор шу раъйларга қаратилгач, ёзги ва қишки ҳужумларгагина чекланишга қарор қилинган эди. Шариат ҳукмларига амал қилиб, жиҳод мавжудлигини сақлаб қолиш учун шундай қилинган эди. Лекин бунда сиёсий ҳисоб-китобларга ўтилмади. Усмонийлар даврида исломий қўшинлар Европада Юнонистон, Болгария, Руминия, Албания ва Югославия бўйлаб бўрондек елиб Австриянинг Вена шаҳри деворларигача етиб борди ва у ерларнинг барчаси бўйлаб Ислом салтанатини ёйди. Ҳатто Европада исломий қўшин енгилмас деган жамоатчилик фикри пайдо бўлган эди. Мелодий XVIII асрда Европада юз берган саноат инқилобидан кейин Исломий давлат ташқи сиёсатида ҳарбий ҳисоб-китоблар устун бўлиб қолгач исломий ёйилиш тўхтаб қолди ва Ислом салтанатининг бутунлай емирилишига олиб келган ортга чекиниш бошланди.

Бу армиянинг жиҳод олиб борадиган куч эканлиги жиҳатидан шундай. Аммо унинг салтанатни ички ва ташқи хавфдан ҳимоя қиладиган куч эканлиги жиҳатига тўхталадиган бўлсак, бу нарса ҳокимиятнинг сақланиб қолиши боғлиқ бўлган моддий кучга тааллуқлидир. Чунки мана шу моддий куч салтанатни муҳофаза қилади. Шу моддий куч уни қулатиши ҳам ёки – гарчи вақтинча бўлса-да – уни тиклаши ҳам мумкин. Шунинг учун армия ва қуролли кучлар хокимиятда улкан ўрин тутади. Бу эса армиянинг ҳокимиятда катта таъсири борлигини билдиради. Лекин ҳақиқат шуки, гарчи ташқи сиёсатда ҳарбий ҳисоб-китобларнинг бўлиши улардан келиб чиқадиган тавсияни олиш жиҳатидан жоиз бўлса-да, лекин ҳарбий аппаратнинг ва ундаги қайсидир шахснинг ҳокимиятда ҳарбий сифатида мавжуд бўлиши ҳечам жоиз эмас. Чунки салтанатни гарчи ҳарбий аппарат билан мухофаза қилинса-да лекин унда ҳарбийларнинг бўлиши жоиз эмас. Чунки салтанат сезиладиган моддий куч эмас ва у моддий кучдан қувват олмайди. Аксинча у жамиятдаги алоқаларни тартибга солишдир ва у Умматдан ёки халқдан қувват олади. Чунки салтанат шу халқ замирида ёки ундаги энг кучли гуруҳ замирида ётади. Ҳарбийларнинг ва ҳарбий аппаратнинг унга ҳеч бир алоқаси йўқ. Тўғри, вазифани ҳарбийлар ижро қилади ва уларсиз ижронинг вужудга келиши мумкин эмас. Лекин ҳарбийларнинг салтанатдаги роли фақат